Vinogradareva kuća

Ko god dođe na Oplenac videće lepu zgradu, podignutu u stilu stare srpske kuće. Na tom mestu se nalazila Vinogradareva kuća. Sagrađena 1911. godine kao omanja prizemljuša, na početku podizanja Zadužbine Kralja Petra Prvog. Više puta je prepravljana i proširivana – 1920, 1929, 1936. Ovde je bila Žandarmerijska stanica tokom okupacije za vreme Drugog svetskog rata. Svoj današnji izgled dobija 1970-ih godina, kada je uobličena kao kuća sa ukopanim podrumom i nad njim postavljenim doksatom, tremom sa arkadama. 27. decembra 1975. godine komunističke vlasti otvorile su Muzej NOB sa spomenikom majkama i kćerima Šumadije i bistama četiri partizanska narodna heroja iz oplenačkog kraja: Milića Radovanovića, Milana Blagojevića, Darinke Radović i Sofije Ristić, delo vajara Milije Glišića. Komunističke vlasti hvalile su samo svoje heroje, iako je danas poznato da su i drugi, koji nisu bili komunisti, dali svoje živote za slobodu Topole, Oplenca i Srbije u celini. Istoričari tek treba da napišu izbalansiranu, neideološku, ne-emotivnu, objektivnu istinu o Drugom svetskom ratu i o posledicama komunističke diktature.

Nepoznati počinioci su oštetili biste partizanskih narodnih heroja 20. januara 1992. godine i postavili eksploziv na ulazna vrata. Muzej NOB i njegova izložba su zatvoreni 1994. godine, a sav izložbeni materijal smešten je u depo Muzeja.

Izložba „Topola u narodnooslobodilačkoj borbi” je davala jednostrani, izrazito ideološki, prikaz zbivanja tokom okupacije Topole (1941–1944). Planirano je da nova postavka izložbe bude u primerenijem, prostoru i da pruži kompleksni pregled događaja, ličnosti i činjenica sa objektivnog stanovišta, bez primesa ideološke pristrasnosti ili isključivosti, obuhvatajući period borbe za slobodu naroda topolskog kraja od Prvog srpskog ustanka (1804) do ratnih zbivanja poslednje dekade XX veka. Da bi se prikazali sva tragika i sav heroizam te borbe, bio bi, što je pesnik rekao, potreban list hartije prostran kao nebo.

Upečatljivost svedočanstva i poruke izložbe koja se priprema izražavaće za sva vremena slobodarski duh naroda i istaknutih pojedinaca topolskog kraja, koji je u svoje okrilje primio saborce iz svih krajeva zemlje čiji su sinovi i kćeri nesebično polagali živote u borbama širom Srbije i nekadašnje Jugoslavije. Ovo područje je poput nepresušnog vrela slobodarstva, jer sloboda je jedna, to je ovde znano.

Danas se u Vinogradarevoj kući nalazi stalna postavka „Legat Nikole Graovca”. Ovaj znameniti srpski slikar proveo je poslednje tri decenije svog života u Topoli. Stvarajući u svom ateljeu, u kući koja se nalazi uz samu „granicu“ zadužbinskog kompleksa na Oplencu, nastale su stotine likovnih dela koja se danas nalaze u raznim kolekcijama i zbirkama širom zemlje i inostranstva. Bio je veliki donator i humanista i dosta svojih dela poklonio je raznim muzejskim ustanovama, likovnim galerijama i institucijama, a najviše Zadužbini Kralja Petra I na Oplencu. Bila mu je želja da se u Zadužbini formira njegov legat. Umro je i sahranjen u Topoli 2000. godine. Poštujući želju, njegova porodica predala je Zadužbini 38 likovnih dela ulja na platnu i 15 dela primenjene umetnosti koje je kao kolekcionar skupljao. 2005. godine adaptiran je prostor Vinogradareve kuće u likovnu galeriju i od avgusta 2005. godine u njoj se nalazi stalna postavka „Legat Nikole Graovca”.